Η ΕΣΤΙΑ, τα βιβλία και η λοβοτομή.
Στην εποχή των πολλαπλών πομπών, ένα γεγονός αναπαράγεται τόσες πολλές
φορές που, από ένα σημείο και μετά, αποκτά εκδοχές τελείως φανταστικές.
Συνακόλουθα και ερμηνείες απεριόριστες. Υπάρχουν και γεγονότα, όμως, που έχουν
ένα χαρακτήρα οριστικό, τόσο ώστε το μόνο που μπορεί η αναπαραγωγή να
διαφοροποιήσει, είναι η ερμηνεία του «γιατί συνέβη;». Το κλείσιμο του ιστορικού
βιβλιοπωλείου της ΕΣΤΙΑΣ ήταν ένα γεγονός που αναπαράχθηκε απεριόριστα τις
τελευταίες μέρες. Από ενημερωτικά μέσα, ιστοσελίδες, μπλόγκερς, από χρήστες των
κοινωνικών δικτύων. Στα κοινωνικά δίκτυα και ως trend, ως μόδα όπως συμβαίνει συχνά από ανθρώπους που δεν
πέρασαν ούτε μία φορά το κατώφλι του. Που δεν αγόρασαν ουτε ένα βιβλίο από
εκεί. Που σπανίως διαβάζουν για προσωπική απόλαυση εκτός αν κάποιο βιβλίο γίνει
μόδα. Ενας Κοέλιο, ένας Νταν Μπράουν, ένας Χαρυ Πότερ, για παράδειγμα.
Περισσότερο και από την αναπαραγωγή του γεγονότος εκείνο που εχει ενδιαφέρον
είναι η ερμηνεία του. Η «εύκολη» εξήγηση είναι ότι οι έλληνες δεν διαβάζουν. Η
αλήθεια είναι ότι οι έλληνες εδώ και αρκετό καιρό έχουν εγκαταλείψει το βιβλίο.
Αρκεί να σκεφθεί καποιος ότι το 2003 από την Λ. Αλεξάνδρας μέχρι του
Μακρυγιάννη, είχαν καταγραφεί 254 βιβλιοπωλεία σε μία ζώνη που αποκαλούμε
«κέντρο της πόλης» ενω τώρα μόλις και μετά βίας φθανουν το ¼.
Οι αλλαγές στον
τρόπο ζωής, η διάδοση του υπολογιστή και η μεγαλύτερη συμμετοχή του στο κομμάτι
της οικιακής ψυχαγωγίας, η απαξίωση του εξωσχολικού βιβλίου, ο «χρησιμοθηρικός»
χαρακτήρας της ανάγνωσης που προωθεί το εκπαιδευτικό σύστημα, οι αλλαγές στο
χώρο του βιβλίου, η οικονομική κρίση που τσάκισε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις
(βιβλιοπωλεία και εκδοτικούς οίκους) που ήταν η μεγάλη πλειοψηφία στο χώρο, η
αδιαφορία της πολιτείας για συγκροτημένη πολιτική στο χώρο του βιβλίου και η
ενίσχυση μίας κουλτούρας της ανάγνωσης (κλείσιμο ΕΚΕΒΙ), η δημιουργία εμπορικών
πολιτιστικών χώρων στο κέντρο της πόλης, όλα αυτά μαζί ηταν λόγοι που οδήγησαν
στο κλείσιμο του ιστορικού βιβλιοπωλείου. Ομως, το κλείσιμο της ΕΣΤΙΑΣ είναι ο
τελευταίος κρίκος μίας αλυσίδας που εχει να κάνει με την αδιαφορία του κρατους
για την παιδεία, τον πολιτισμό και τις δραστηριότητές του. Μία αδιαφορία που
εχει σχέση με την ύπαρξη απαιτητικών και υπεύθυνων πολιτών που το ίδιο το
σύστημα απεχθάνεται και πολεμάει, για να διασφαλίσει την ύπαρξή του.
Η απαξία
των ανθρωπιστικών σπουδών, η διάλυση της δημόσιας και δωρεάν παιδείας και η
παράδοσή της στην ιδιωτική πρωτοβουλία, η μετατροπή των πολιτιστικών αγαθών σε
προιόντα που συμμορφώνονται στους κανόνες της αγοράς και στα οποία η πρόσβαση
εξαρτάται από την οικονομική δυνατότητα των ανθρώπων, δείχνουν πως η
«εκπαίδευση της αμάθειας» είναι βασική συνιστώσα των οικονομικών πολιτικών του
ασύδοτου νεοφιλελευθερισμού της Ε.Ε. Τα φθηνα εργατικά χέρια είναι πιο
αποδοτικα όταν συνδυάζονται με ανθρωπους που εκπαιδευονται όπως τα ζωα του
τσίρκου. Φοβούνται το μαστίγιο και οι ανάγκες τους ικανοποιούνται με ένα πιατο
φαί. Με τον τρόπο του τσίρκου, μπορείς να ελέγξεις και την γλώσσα επικοινωνίας.
Εκεί που το μόνο που κανεις είναι να εκτελείς διαταγές, δεν χρειαζεται να
γνωρίζεις πως να κάνεις προτάσεις. Αρα δεν χρειάζεσαι και κάποια ιδιαίτερη
γλώσσα. Μετά, θα σου πουν πως ούτε και ιστορία χρειάζεσαι. Αλλωστε, αυτό, είναι
δουλειά της τηλεόρασης. Ετσι, η λοβοτομή είναι κάτι που έρχεται ηπιότερα και
ανώδυνα.
Ευτυχώς, η δημιουργικότητα, η τόλμη και η φαντασία αρκετών νέων
ανθρώπων δείχνουν πως, όπως στο Φαρεναιτ 451 του Ρέι Μπράντμπερι, πάντα θα
βρίσκεται μία ομάδα ανταρτών που θα καταφεύγει στο δάσος για να φτιάξει μια
κιβωτό πολιτισμού που θα προστατεύσει και θα διατηρήσει την γνώση και την
ανθρωπιά.
Sportday 7-4-2013.
